Emotionele volwassenheid: waarom veel volwassenen eigenlijk reageren als kinderen.
Veel volwassenen lijken op 8-jarige kinderen in een groot lichaam. Hun emotionele rijpheid is vaak blijven steken op die leeftijd. Dit komt doordat veel mensen in hun jeugd niet hebben geleerd om openlijk over emoties te praten of deze op een gezonde manier te uiten. Een kind kan hier niets aan doen, het heeft de begeleiding van een ouder nodig omdat volwassenen 100% verantwoordelijk voor de emotionele en fysieke behoeften van kinderen.
Emotionele ontwikkeling is een vaardigheid
Emotionele volwassenheid is geen aangeboren eigenschap. Het groeit niet automatisch met je mee. Het is een vaardigheid die tijd, oefening en bewustwording vraagt. We krijgen in onze jeugd meestal weinig begeleiding in het leren omgaan met emoties. We leren eerder emoties te onderdrukken of te negeren, dan ze te uiten op een directe en respectvolle manier.
In plaats van onze gevoelens uit te spreken, trekken we ons terug, negeren we de ander, of reageren we passief-agressief om vervolgens later te doen alsof er niets gebeurd is. Dit gedrag komt voort uit emotionele onveiligheid en gebrek aan vaardigheid in zelfregulatie.
Kind vs. volwassene: opvallende gelijkenissen:
– Kinderen rennen weg → volwassenen vermijden confrontatie
– Kinderen mokken in een hoek → volwassenen zwijgen je dood
– Kinderen slaan dicht → volwassenen doen stoïcijns
– Kinderen krijgen driftbuien → volwassenen reageren woedend
– Kinderen liegen → volwassenen verdraaien ook de waarheid
Stel, een kind krijgt geen speelgoed in de winkel. Het lichaam spant zich aan, het gezicht vertrekt en de tranen stromen. De hartslag gaat omhoog, het zenuwstelsel raakt geactiveerd. Dit is geen onwil, maar een emotionele overbelasting. Het kind weet niet hoe met die intense teleurstelling om te gaan.
Wat doe je als ouder? Niet het speelgoed geven – dat leert het kind dat huilen loont. Wél:
– Blijf rustig aanwezig
– Benoem het gevoel: “Je bent boos omdat je het echt graag wilde.”
– Bied troost zonder oordeel
– Wacht tot de emotie zakt, zonder het te willen fixen
Zo leert een kind emoties verwerken in plaats van weg te drukken. Helaas reageren veel ouders met boosheid, met een afwijzing of doen er heel lacherig over: “Houd op met huilen! ‘Je bent toch geen meisj?”, waardoor kinderen leren dat eigenlijk alle emoties ongewenst zijn. Dat leidt later tot onverwerkte gevoelens en volwassenen die hun emoties op anderen afreageren.
Normale gevoelens onderdrukken
Gevoelens zoals teleurstelling, verdriet, boosheid of angst zijn volkomen normaal. Maar in veel gezinnen werd (en wordt) geleerd: “Niet aanstellen,” “Kom op, sterk zijn.” Gevoelens worden weggezet als zwakte. Met deze aanpak leer je je emoties niet verwerken, maar onderdrukken. Onderdrukte gevoelens kunnen zich later uit in stress, burn-out of relationele patronen.
Jouw verantwoordelijkheid
Als ouder of opvoeder ben jij verantwoordelijk voor het begeleiden van de emoties van een kind maar niet voor het reguleren van de gevoelens van een andere volwassene. Volwassenen zijn zélf verantwoordelijk voor hun innerlijke wereld.
Wanneer iemand je negeert, dan voelt dat pijnlijk, zeker als je niet weet wat de aanleiding is. Wanneer iemand het ene moment vriendelijk doet en het volgende moment je het gevoel krijgt dat je iets verschrikkelijks hebt gedaan ga je in eerste instantie aan jezelf twijfelen. Je krijgt te maken met allerlei gevoelens… Je voelt je schuldig, verward, en ook weer opgelucht als het ineens weer “normaal” is. Maar dit is geen gezonde dynamiek. Wanneer iemand niet geleerd heeft om zich te uiten kan het goed zijn dat ze op deze manier je aandacht vragen. Ze hopen dat jij vraagt wat er is, zodat zij kunnen aangeven wat ze nodig hebben. Als jij weet dat je niets verkeerd hebt gedaan, ligt het hoogstwaarschijnlijk bij de ander. Je hoeft je niet verantwoordelijk te voelen, je hebt niets verkeerd gedaan. Wanneer je er zo in staat, hen ziet als een kind in een groot lichaam die nooit echt geleerd heeft om met gevoelens om te gaan, kun je geen slachtoffer worden van andermans emotionele onvolwassenheid.
👉 Het onvermogen om normaal met menselijke emoties om te gaan, komt vaak voort uit een jeugd met weinig emotionele begeleiding. Maar jij mag kiezen: blijf je meebewegen met hun grillen, of bescherm je jezelf?
🚫 Grenzen stellen is geen hardheid – het is zelfrespect
Als iemand herhaaldelijk dit gedrag vertoont, neem dan afstand. Praat narcistisch of manipulatief gedrag niet goed. Hoe meer tijd je stopt in het uitleggen, aanpassen, en fixen van iemands gedrag, hoe meer je in een ouderrol terechtkomt. Soms is het moedigste wat je kunt doen dat je iemand vertelt dat je niet meer wilt doorgaan met de relatie, vooral als je partner emotioneel onvolwassen is. Zij kunnen je manipuleren omdat jij niet meer wilt dealen met emotionele chantage, woede uitbarstingen of een slecht humeur. Laat je er nooit door andermans emotionele reacties van weerhouden om een moeilijk besluit te nemen.
Oefen emotionele volwassenheid
Herken je jezelf hierin, heb jij vroeger geen ruimte gehad om je emoties te uiten? Voel je emoties opkomen, laat ze er zijn. Adem erdoorheen. Observeer zonder te reageren. Want net zoals golven in de zee, komen gevoelens op… en gaan ze ook weer voorbij.
Je bent niet je emoties. Je bént degene die ze kan dragen.
Reflectie & oefening
1. Terugblik: Kun je een moment herinneren waarop jij reageerde vanuit een kindstuk (bijv. vermijden, zwijgen, boos worden)? Wat gebeurde er? Wat voelde je?
2. Herkenning: Zie je dit gedrag terug bij mensen om je heen? Hoe ga je daar nu mee om? Hoe zou je daar anders mee kunnen omgaan?
3. Oefening in het moment: Wanneer je een sterke emotie voelt opkomen:
Herken het: “Ik voel me boos / verdrietig / gefrustreerd”
Adem diep in en uit
Sta jezelf toe het te voelen, zonder actie
Vraag jezelf: “Wat zou een volwassen reactie zijn op dit gevoel?”
4. Schrijfopdracht: Schrijf een brief aan je jongere zelf. Wat zou je hem of haar willen leren over gevoelens? Wat had je graag gehoord als kind?
